.
Pieniądz czyli prawo do wymiany dóbr w społeczeństwie
.
.
Pieniądz jest fundamentem cywilizacji Zachodu, umożliwia dobrowolny przepływ towarów i usług zarówno pomiędzy wspólnotami jak i pojedynczymi członkami. Jeśli masz pieniądz to nabywasz praw do uczestniczenia w tej społecznej wymianie dóbr. Jeśli go nie masz to nie jesteś uprawniony do społecznej wymiany dóbr. Wprawdzie nadal należysz do gatunku homo sapiens i przynajmniej teoretycznie przypisana ci jest ludzka godność jednak w hierarchii społecznej zajmujesz miejsce nieklasyfikowane.
.
Pieniądz decyduje o twoich możliwościach wywierania wpływu na innych ludzi. Możesz wyegzekwować od ludzi niemal każde dowolne działanie opłacając ich pożądane przez ciebie zachowania. Możesz mącić im w głowach zamawiając u dziennikarzy dowolne przekazy, możesz wywołać zamieszki lub rewolucję opłacając agitatorów, możesz ustanawiać rządy przekupując polityków lub zlecając ich zabójstwa szakalom, możesz dokonywać zamachów sponsorując organizacje terrorystyczne, możesz wywoływać wojny …
.
Podstawową formą biernego uzależnienia innych od siebie jest przedsiębiorstwo. W najbardziej jaskrawej formie występuje to w środkach masowego przekazu. Pracując w Telewizji Trwam nie będziesz wychwalał Donalda Tuska, a pracując w Gazecie Wyborczej nie będziesz się rozwodził nad charyzmatycznym geniuszem Jarosława Kaczyńskiego. W tym wypadku każdy pracownik wie czego oczekuje od niego pracodawca. Jeśli nie odgadnie oczekiwań pracodawcy to zostanie pozbawiony comiesięcznego świeżego dopływu pieniądza.
.
Podstawową formą aktywnego uzależnienia innych od siebie jest kredyt. Kredytodawca może mieć daleko idące oczekiwania co do sposobu postępowania kredytobiorcy. Najczęstszym oczekiwaniem kredytodawców jest „pogoń za pieniądzem” kredytobiorców. Kredytobiorcy konsumują dobra, na które ich nie jest stać, a potem harują od bladego świtu do późnej nocy chcąc spłacić kredyt z odsetkami.
.
Wystarczy rozpropagować konsumpcyjny model życia, żeby społeczności wolnych ludzi zamieniły się w niewolników. Konieczność spłaty kredytu ogniskuje myśli człowieka wokół zagrożenia wynikającego z konsekwencji niespłacenia kredytu. Pieniądz staje się przepustką do raju – daje poczucie bezpieczeństwa i zaspokojenia potrzeb. Dodajmy, że te potrzeby zostały wcześniej przez kredytodawców wykreowane.
.
.
Światowy ład polityczny jest efektem przepływów pieniężnych i wynikających z tego zależności. Bogaty Zachód kredytuje biedniejsze państwa domagając się od nich spłaty kredytu wraz z odsetkami. Spłata kredytu następuje zawsze w formie dostarczenia dóbr. Żyjemy dostatnio dzięki dobrom, które wyprodukowali dla nas i dostarczyli, mieszkańcy biednych rozwijających się krajów. A co my im daliśmy? Kredyt, czyli zapis cyfrowy, którego wartość materialna jest zerowa. Daliśmy im ideę, a otrzymujemy realne dobra wytwarzane ich katorżniczą pracą.
.
Największy organizm gospodarczy świata, czyli Unia Europejska jest także zbudowany na zależności kredytowej. Każde unijne państwo notuje co roku deficyt budżetowy, ma większe wydatki niż przychody. Zbierane przez lata deficyty budżetowe tworzą dług publiczny, który w wielu państwach dochodzi do poziomu Produktu Krajowego Brutto, czyli jest praktycznie niespłacalny. Naturalnym sposobem sfinansowania deficytu budżetowego jest wykreowanie pieniądza przez bank centralny kraju. Tego jednak zrobić nie wolno. W Polsce zakaz ten ma nawet rangę zapisu konstytucyjnego: „Ustawa budżetowa nie może przewidywać pokrywania deficytu budżetowego przez zaciąganie zobowiązania w centralnym banku państwa” (Art. 220, ust. 2). Za to wskazane jest zaciąganie na ten cel zobowiązań kredytowych w międzynarodowych instytucjach finansowych. Pieniądze w tych instytucjach pochodzą bądź to z naszych składek, bądź kreowane są w wyniku politycznych ustaleń. W końcu pieniądze zawsze są tylko zapisem cyfrowym bez materialnego pokrycia. Tym sposobem konieczność spłaty zobowiązań kredytowych państw członkowskich wymusza na nich prowadzenie polityki zgodnej z oczekiwaniami kredytodawców. Podkreślmy to jeszcze raz, że kredyt jest tylko konstrukcją myślową, zapisem bez materialnego pokrycia.
.
Im jesteśmy bogatsi tym więcej mamy pieniędzy, to oczywiste. Ale wszystek pieniądz ma ze swojej istoty konstrukcję długu. Nie ma innego pieniądza jak pieniądz dłużny, kredyt. Kredyty zaciągają osoby fizyczne, kredyty zaciągają przedsiębiorstwa, kredyty zaciągają instytucje finansowe i banki, kredyty zaciągają rządy, czyli państwa. Suma tych wszystkich kredytów jest ilością pieniądza jaki znajduje się w obrocie. Wielkość naszego zadłużenia jest miarą naszego bogactwa. Im jesteśmy bogatsi tym większe mamy długi.
.
Problem polega jednak na tym, że organizacja życia społecznego ludzi rozciągnięta jest między dwoma biegunami – stosownie do ich zapisów na kontach. Na jednym biegunie są ci, którzy mają tak zwane aktywa, na drugim biegunie ci, którzy mają tak zwane debety. Kredytodawcy i kredytobiorcy, różni ich tylko cyfrowy zapis na kontach. Ale ci, którzy mają debety służą swoją pracą i wytworzonymi dobrami, tym którzy mają aktywa. Takie wytworzyliśmy zasady społecznej gry i stosujemy się do nich.
Emitent waluty jest uprzywilejowany w stosunku do jej użytkowników. Koszty emisji są pomijalne małe w stosunku do wartości nominalnej pieniądza i dóbr, które można za nią nabyć. Skutkiem tego emitent otrzymuje wszelkie podlegające wymianie dobra za darmo, użytkownik jednak za każde z dóbr musi płacić. Używa do tego pieniędzy emitenta według ich wartości nominalnej.
.
Uprzywilejowanie emitenta waluty z reguły prowadziło do nadużyć. Cała historia pieniądza składa się niemal wyłącznie z nadużyć emitentów waluty i prób zbudowania na nowo zaufania użytkowników do niej. Zbudowane zaufanie użytkowników do waluty powodowało z reguły ożywienie gospodarcze, które trwało aż do kolejnego nadużycia emitenta. Nadużycie polegało z reguły na dodatkowej „pustej” emisji pieniądza. Emitent chciał wejść „za darmo” w posiadanie społecznych dóbr wytwarzanych przez użytkowników. Odbywało to się z reguły przez zmniejszenie zawartości kruszcu w monetach lub emisję papierów nie mających pokrycia w zdeponowanym kruszcu.
.
Emisja waluty jest zabiegiem podobnym do głoszenia nowej religii. Im więcej ludzi przekonasz do swojej idei tym większym będziesz beneficjentem ustanowionego przez ciebie porządku. Chcąc „wziąć sprawy w swoje ręce” coraz więcej wspólnot Emituje własne waluty. Szczególną aktywność w tym względzie wykazują społeczeństwa bogatego Zachodu, najbardziej dojrzałych demokracji.
.
.
Waluty alternatywne Stanów Zjednoczonych
.
Waluty alternatywne mają najczęściej charakter lokalny. Występują głównie w starych demokracjach. Przykładowo w „starych landach” Niemiec (RFN) jest kilkakrotnie więcej walut alternatywnych niż w tak zwanych „nowych landach” dawnego NRD. W dojrzałych społeczeństwach łatwiej jest o inicjatywy obywatelskie, ludzie sami chcą sobie organizować życie.
.
Lokalne społeczności same sobie organizują lokalne systemy wymiany dóbr. Tym samym eliminują uprzywilejowanego centralnego emitenta waluty. Na mapie poniżej zaznaczono miejsca występowania niektórych walut lokalnych (dane za Community Exchange System; http://debitage.net/humangeography/economic.html).
Wyróżnia się cztery zasadnicze modele walut alternatywnych:
.
● Model BerkShares (http://en.wikipedia.org/wiki/BerkShares, http://www.bbc.co.uk/news/world-us-canada-14814834) – waluta alternatywna ma charakter bardzo zbliżony do pieniądza oficjalnego, choć nie posiada wszystkich jego cech. Przykładowo BerkShares wydawane są od 29 września 2006 roku przez BerkShares Inc. Wymieniane są w dwunastu oddziałach pięciu lokalnych banków, zachowują pełną wymienialność na dolara amerykańskiego (1 BerkShare = 0,95 $), uznawane są przez około 400 podmiotów lokalnych w hrabstwie Berkshires, Massachusetts. Drukowane są w banknotach o nominałach 1, 5, 10, 20 i 50 BerkShare z zabezpieczeniami podobnymi jak w przypadku oficjalnych banknotów.
.
● Local Exchange Trading System, LETS (http://en.wikipedia.org/wiki/Local_exchange_trading_system) – lokalne porozumienia mające charakter spółdzielni, w których członkowie mogą wymieniać między sobą dobra (towary i usługi), a każdej wymianie towarzyszy odpowiedni zapis na ich kontach. Najbardziej znanym LETS jest szwajcarski WIR. Masowo zaczęły LETS powstawać po roku 1983. LETS zazwyczaj można scharakteryzować za pomocą pięciu cech: ● koszty usługi – od wspólnoty dla wspólnoty, ● nie ma przymusu w handlu – można odmówić transakcji, ● informacja o stanie sald wszystkich użytkowników jest jawna, ● równoważność w walucie krajowej, ● spółdzielnie mają charakter non-profit.
.
● Time dollar, HOUR Money (http://en.wikipedia.org/wiki/Time-based_currency, http://www.paulglover.org/hours)– waluta bazująca na czasie. Idea polega na tym, że godziny pracy ludzi posiadających różne zawody są sobie równoważne. Przykładowo stolarz może wymienić jedną godzinę swojej pracy z gospodynią domową, a ona z kolei może wymienić jedną godzinę swojej pracy z informatykiem itd. Najbardziej znaną z tej kategorii walutą są Ithaka Hours.
Historycznie już w XIX wieku założona została przez Roberta Owena The National Equitable Labour Exchange (NELE), która emitowała banknoty równoważne 1, 2, 5, 10, 20, 40 i 80 godzinom pracy. Obecnie w 34 krajach działa co najmniej 300 banków czasu.
.
● Certyfikaty, monety pamiątkowe – waluta emitowana dla celów marketingowych, turystycznych. Zazwyczaj w miejscowościach o znacznym natężeniu ruchu turystycznego. Niekiedy wybijana bywa z wartościowych kruszców.
.
.
.
Waluta wewnątrz przedsiębiorstw
.
The Barter Network (http://en.wikipedia.org/wiki/The_Barter_Network) – jest komercyjną siecią handlową założoną w 2006 roku przez Gary’ego „Jasona” Bergenske (ur. 1985) w jego własnej firmie Bergenske Enterprises, Inc. Obecnie Barter Network obejmuje sieć ponad 700 przedsiębiorstw. Wymiana dóbr (towarów i usług) między nimi oparta jest w jednakowym stopniu na amerykańskich dolarach jak i tak zwanych „Trade dollars”.
.
Rozwój sieci najlepiej oddaje uzyskiwany obrót: 2006 – 786.000 $, 2007 – 1,06 mln $, 2008 – 1,8 mln $, 2009 – 2,7 mln $, 2010 – 4,2 mln $. Na obrazkach obok: logo Sieci i karta „kredytowa”.
.
.
Waluty międzystanowe
.
● Blue Money → Brattleboro (w stanie Vermont), Chesterfield (w stanie New Hampshire),
● BNI → stany: Delaware, Pennsylwania, Maryland, New Jersey,
● Disney dollar (http://en.wikipedia.org/wiki/Disney_dollar) → Disneyland and Disney World – waluta mająca formę bonów (talonów) rozprowadzanych przez Walt Disney Company, za które można nabyć towary lub usługi oferowane przez korporację Disneya (http://www.disneydollars.net/where_can_disney_dollars_be_used.htm);
● Fourth Corner Exchange (http://fourthcornerexchange.org/) → Północno-zachodni Pacyfik – jest spółdzielnią utworzoną przez Francis Ayley (http://www. francisayley.com/) w 2002 roku emitującą walutę o nazwie „Life dolar” skupioną wokół miejscowości Bellingham, Port Townsend i Seattle w stanie Washington; waluta pomyślana jako sprawiedliwa i odporna na recesję gospodarczą;
● RiverHOURS (http://riverhoursalternate. weebly.com/) → Kanion rzeki Kolumbia (dł. ok. 130 km) – waluta alternatywna emitowana od roku 2004 (na obrazku obok banknoty tej waluty).
. .
Waluty ograniczone do jednego stanu lub wybranych miast
.
ALASKA
● Dáanaa (http://newguinea-gov.com/ng-store.php)
.
ARIZONA
● Arizona Dollars (http://www.arizonadollars.com/, https://www.facebook.com/Arizona Dollars) – dokonując zakupów w walucie „Arizona dollars” otrzymuje się 50% rabatu,
● Tucson Time Traders (http://timetraders.metasofa.org/) → Tucson.
.
KALIFORNIA
● Barter Bucks (http://www.barterbucks.us/) → Concord, ● Bay Bucks (http://www.baybucks.com/) → San Francisco, ● Berkeley Barter Network → Berkeley, ● Berkeley Bread → Berkeley, ● Central Pound (https://sites.google.com/site/thehcnetwork/) → Clovis, ● Davis Dollars (http://davisdollars.org/) → Davis, ● Escondido Dollars → Escondido, ● Fairbuck (http://fairbuck.org/) → Fairfax, ● Humboldt Hours → Eureka, Arcata, ● Mendocino SEED → Fort Bragg, ● North Fork Shares → North Fork, ● San Luis Obispo Hours → San Luis Obispo, ● Sand Dollars → Bolinas, ● Santa Barbara Hours → Santa Barbara, ● Santa Monica Hours → Santa Monica, ● Sequoia Hours → Garberville, ● Sonoma County Community Cash → Santa Rosa, ● TradeMarket → Nevada City, ● Ukiah Hours (http://www.greenmac.com/hours/) → Ukiah – waluta emitowana od 2000 roku (na obrazku obok jeden z banknotów Ukiah Hours).
.
COLORADO
.
● Butte Bucks →Crested Butte, ● Carbondale Spuds → Carbondale, ● Community → Cash Durango, ● NOCO Hours (http://www.nocohours.org/) → Fort Collins, Greeley i Loveland, ● North Fork Helping Hands → Paonia, ● Mountain Hours → Breckenridge, ● Mile High Hours → Denver, ● Peak Hours → Colorado Springs.
.
CONNECTICUT
.
● Middletown Cash → Middletown, Wesleyan University,
● Thread City Bread → Willimantic.
.
DISTRICT OF COLUMBIA
.
● Potomacs (http://en.wikipedia.org/wiki/Potomac_%28currency%29) → Washington.
.
FLORIDA
.
● Clear Water Hours → Tampa,● Tampanio → Tampa (waluta bazująca na słynnych BerkShares), ● Timucua Dollar (http://csri.yolasite.com/) → Jacksonville.
.
GEORGIA
.
● Atlanta Hours → Atlanta.
.
HAWAJE
.
● Aloha Hours → całe Hawaje,
● Kauai Barter and Trade Network (http://www.realkauai.net/Barter/Coconut.php) → Kilauea.
.
IDAHO
.
● Boise Hours → Boise.
.
INDIANA
.
● BloomingHours (http://www.bloomington.in.us/~blmghour/) → Bloomington.
.
IOWA
.
● Wash Bucks → Sioux City.
.
KANSAS
.
● REAL Dollars → Lawrence.
.
KENTUCKY
.
● Berea Bucks → Berea.
.
LOUISIANA
.
● Mo’ Money (http://lifestream.aol.com/) → New Orleans.
.
MAINE
.
● Waldo Hours → Unity.
.
MARYLAND
.
● Anacostia Hours (http://www.anacostiahours.org/drupal6/) → Mount Rainier,● Baltimore Hours (http://web.archive.org/web/20091027010935/http://geocities.com/baltimorehours/) → Baltimore,● P.E.N. Neighborhood Exchange → Takoma Park,● The BNote → Baltimore.
.
MASSACHUSETTS
.
● Amesbury Hours → Amesbury,● BerkShares (http://en.wikipedia.org/wiki/BerkShares) → Southern Berkshires,● Cape Anne Dollars → Gloucester, ● Valley Dollars → Greenfield.
.
MICHIGAN
.
● Bay Area Bucks (http://www.baybucks.org/) → Traverse City, ● Detroit Cheers (http://en.wikipedia.org/wiki/Detroit_Community_Scrip) → Detroit, ● Hollandollars → Holland.
.
MINNESOTA
.
● Hero dollar (http://en.wikipedia.org/wiki/Hero_Card) → Minneapolis.
.
MISSOURI
.
● Chamber Bucks → Maryville, ● Kansas City Barter Bucks → Kansas City, ● Marbles → Columbia, ● Hermann Bucks → Hermann, ● Trounce → Saint Louis.
.
MONTANA
.
● Missoula Hours → Missoula.
.
NEW HAMPSHIRE
.
● Shire Silver (https://shiresilver.com/)
.
NOWY MEKSYK
.
● Santa Fe Hours → Santa Fe.
.
NOWY JORK
.
● Buffalo Bucks (http://www.buffalobucknotes.org/) → Zachodni Nowy Jork, ● Brooklyn Greenbacks → Brooklyn, ● Buffalo Hours → Buffalo, ● Capital Area Self-Sustaining Hours → Albany, ● Chenango Hours → New Berlin, ● Columbia County Hours → Philmont, ● Ithaca Hours (http://en.wikipedia.org/wiki/Ithaca_Hours) → Ithaca, ● TimeBanksNYC (http://www2.timebanksnyc.org/index.html) → New York, ● Stoneridge Hours → Kerhonkson.
.
NOWA KAROLINA
.
● Asheville LETS Credits (http://exchangetree.org/) → Asheville, ● Bull City Bucks → Durham, ● Earthaven Leaps → Earthaven Ecovillage, ● Mountain Money → Mars Hill, ● PLENTY (http://en.wikipedia.org/wiki/PLENTY_%28currency%29) → Pittsboro.
.
OHIO
.
● Cuyahoga Hours → Cleveland,● Portage Hours → Kent,● Simply Hours → Columbus,● Summit Hours → Akron,● Wooster Hours → Apple Creek.
.
OKLAHOMA
.
● Tulsa Hours → Tulsa.
.
OREGON
.
● Bridgetown Bucks from PDX Currency Corp. (http://www.pdxcurrency.net/) → Portland, ● Cascadia Hour Exchange (http://cascadiahourexchange.com/) → Portland, ● Columbia Community Exchange → Columbia County, ● Gorge Local Currency Cooperative → Hood River, ● Jefferson Rounds → hrabstwa: Coos, Curry, Douglas, Klamath, Lake, Jackson i Josephine, ● HOUR Exchange (http://hourexchange.org/) → Corvallis, ● PDX Timebank → Portland, ● Xchange Stewards → Portland, ● Reedville Free Exchange → Reedville.
.
PENNSYLVANIA
.
● Lehigh Valley Barter Hours → Bethlehem, ● Ormita Commerce Network Barter System → Pittsburgh, ● Equal Dollars Community Currency (http://www.equaldollars.org/) → Philadelphia, ● Timebank Media (http://timebankmedia.org/)
.
POŁUDNIOWA DAKOTA
.
● Brookings Bucks → Brookings,
● Hobo Dough → Uniwersytet Stanowy w Południowej Dakocie, Brookings.
.
TENNESSEE
.
● Riverbend Tokens (http://www.riverbendfestival.com/generalinfo.php#tokens) → Chattanooga.
.
TEXAS
.
● Greyhound Bucks → Taft, ● Houston Hours → Houston, ● C-City Cash → Colorado City.
.
VERMONT
.
● Bristol Bucks → Bristol, ● Buffalo Mountain Hours → Hardwick, ● Burlington Bread → Burlington.
.
VIRGINIA
.
● Floyd Hours → Floyd.
.
WASHINGTON
.
● Fourth Corner Exchange (http://fourthcornerexchange.org/) → Washington, Oregon, Colorado, New Mexico, Ohio, California, ● Dibspace (https://www.bizx.com/welcome-to-the-bizx-community/) → Seattle, ● Eastside Timebank (http://eastsidekingcounty.timebanks.org/renamed.php?name=tops) → Kirkland, ● SWEL Timebank (http://sweltimebank.org/) → Shoreline, ● Snohomish Diamonds (http://snohomishmutualcredit.com/new_url.php) → Snohomish, ● Bainbridge Island Bucks → Bainbridge Island, ● Kettle River Hours → Kettle Falls, ● Kitsap Hours → Bremerton, ● Lopez Island Hours → Lopez Island, ● Skagit Dollars → Mount Vernon.
.
WISCONSIN
.
● Chamber Bucks → Eau Claire, ● Madison Hours (http://www.madisonhours.org/) → Madison, ● Milwaukee Hours → Milwaukee.
.
Poniżej strona Currency Exchange System, na której możesz dokonać rejestracji jako użytkownik wybranej waluty.
.
.